Ravage na razende Irma. Orkaan Irma heeft er een vreselijke puinhoop van gemaakt in het Caribisch gebied. De razende storm blies vorige week huizen, auto en boten kapot. Op het eiland Sint- Maarten is de schade enorm. (Voorpagina nieuws van de Kidsweek 14 september 2017)
Alweer een heftig natuurfenomeen? Op 28 augustus schreef de Volkskrant:
Houston onder water door nasleep orkaan Harvey: ongeëvenaarde catastrofe. Duizenden mensen op het dak van hun ondergelopen woning of verschanst in de kelder, via sociale media noodkreten de wereld in sturend: Texas probeert Harvey te doorstaan….
De tweet wordt weerlegd door de praktijk
Toen ik vervolgens las dat dit één van de zwaarste orkanen is die de VS ooit heeft getroffen en dat Trump het rampgebied ging bezoeken, kreeg ik een gedachte over klimaatverandering en Trump. Wat als deze weerfenomenen worden veroorzaakt door de opwarming van de aarde? Hoe gaat de Amerikaanse president hier dan een passend antwoord op geven? Een bekende tweet van hem is immers:
En inderdaad, volgens het interview dat Kidsweek hield met klimaatkenner Leo Meyer komen de heftige orkanen door klimaatverandering. “Door opwarming van de aarde worden de orkanen zwaarder. Is er hardere wind, meer regen en dus meer schade. In Nederland zullen we hierdoor ook heftigere buien krijgen. Kortom, de regeringen en bedrijven moeten er alles aan doen om de hoeveelheid schadelijke broeikasgassen terug te dringen.”
Nieuwsgierig checkte ik of Trump zijn ontkenning van het bestaan van klimaatverandering heeft veranderd. Tot mijn verbazing blijft deze tot op heden ongewijzigd.
Voorkom tunnelvisie en verstrikking
Hoe kan dit toch? In een krant voor kinderen wordt geschreven over de toename van natuurrampen door de opwarming van de aarde. En verder is algemeen bekend dat het merendeel van wetenschappers op aarde het erover eens zijn dat er door opwarming van de aarde een desastreuze klimaatverandering aan de gang is. Bewijzen door feiten en onderzoek stapelen zich op en toch blijven sommige leiders dit ontkennen.
Wat is er aan de hand wanneer leiders de toenemende feitenverzameling blijven ontkennen? Is hier sprake van tunnelvisie? De onkunde, onwil of onmogelijkheid om bepaalde dingen waar te nemen die binnen je directe belevingswereld liggen. Hoe je begrip van de wereld om je heen vormt, beperkt zich tot je eigen aandachtsveld. Er wordt ook wel gezegd dat je oogkleppen draagt: net als bij een trekpaard verhinderen dergelijke kleppen dat hij om zich heen kan kijken en daardoor afgeleid raakt van hetgeen direct naast hem gebeurt. Je beschouwt alle informatie vanuit één vooringenomen veronderstelling.
Of is hier sprake van het psychologisch fenomeen verstrikking. Verstrikking is het onoverkomelijk vast blijven houden aan een eerder gekozen oplossingsrichting, ondanks het feit dat nieuwe informatie aangeeft dat de gekozen oplossingsrichting nadelige gevolgen heeft. In de praktijk zie je dat negatieve signalen worden genegeerd of gebagatelliseerd, positieve signalen worden overschat en alternatieven worden gemarginaliseerd. Verstrikking is zodoende het gevolg van de neiging om het eigen handelen te rationaliseren. Het is van belang om juist ook op zoek te gaan naar slecht nieuws. En door consequent bij elk besluitvormingsmoment opnieuw de feiten aan te vullen, wordt de kans op verstrikking verkleind.
Vergroot het leervermogen
Het blijft een raadsel waarom leiders niet meer hun best doen om een integraal beeld van de werkelijkheid te vormen. Dat eerst alle feiten vanuit verschillende bronnen verzameld worden voordat conclusies worden getrokken. Door andere percepties te (h)erkennen, verrijk je de eigen werkelijkheid. Dan leer je van elkaar. Bovendien verklein je de kans op fenomenen als tunnelvisie en verstrikking en verhoog je de kwaliteit en de nauwkeurigheid van de besluitvorming.
Uit ervaring weten wij dat een houding van verwondering één van de slaagfactoren is om je blikveld te verbreden en je aannames continu te staven. Een ‘culture of wonder’ vergroot het leervermogen, omdat er een leergierige grondhouding heerst. Men wil luisteren naar andere perspectieven, men staat er open voor om nieuwe feiten te ontvangen, deze feiten te verduidelijken door vragen te stellen en door te vragen, de daarbij behorende gevoelens te onthullen, om vervolgens de gevolgen van verschillende oplossingsmogelijkheden te onderzoeken.
Wat hier haaks op staat is de houding om het eigen standpunt koste wat het kost te bepleiten, de ander te moeten overtuigen, er niet verloren mag worden. In het geval van klimaatverandering lijkt me een ‘culture of wonder’ beter passen om het welzijn van de gehele planeet hoog op de agenda te zetten. Het najagen van je eigen gelijk kan leiden tot een rampscenario. Hoe kan er bij Trump een paradigmashift plaatsvinden naar deze ‘culture of wonder’?
Of heeft hij gelijk met zijn tweet en zit ik vast in mijn eigen verstrikking?
Ik heb alvast de Kidsweek editie naar het Witte Huis gestuurd.
Meer weten en leren?
In de training Decisions by Design gaan wij aan de slag met de vier stappen naar breed gedragen besluiten. De besluitvormingsmethode Decisions by Design weet om te gaan met de valkuilen in groepsprocessen, zoals tunnelvisie en verstrikking. Je krijgt in deze training technieken en tips aangeboden om besluitvorming zodanig vorm te geven dat een win-win situatie voor alle betrokkenen is gecreëerd. Zo bereik je commitment en boek je voortgang in het verandertraject!
